ویتامین A

خواص ویتامین A چیست؟!

مهم‌ترین تاثیر ویتامین A در سلامت چشم‌ها و بهبود بینایی است؛ زیرا این ویتامین بخشی از پروتئین رودوپسین است که در چشم قابلیت جذب نور دارد. همچنین در ساختار سلول‌های غشای قرنیه نیز می‌توان ویتامین A را یافت. کمبود ویتامین A تاثیر مستقیمی بر سلامت چشم دارد.

اهمیت دیگر این ویتامین در رشد سلولی است؛ زیرا خواص ویتامین A در هنگام بارداری برای رشد جنین و شکل‌گیری اندام‌ها اثبات شده است. به همین دلیل بانوان باردار و نوزادان باید میزان کافی ویتامین A دریافت کنند؛ البته همانطور که گفته شد، ویتامین A محلول در چربی است و میزان اضافی آن از بدن دفع نمی‌گردد؛ بنابراین نه‌تنها خانم‌های باردار، بلکه همه افراد پیش از مصرف کپسول یا قرص ویتامین A، باید با پزشک مشورت کنند، اما این احتیاط در بانوان باردار بیشتر است، زیرا مصرف بیش از حد آن می‌تواند سبب نقص در جنین شود.

ویتامین A خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و همچون خواص ویتامین C و E، می‌تواند سلول‌های بدن را از استرس اکسیداتیو حفظ کند. همچنین می‌تواند با سلول‌های سرطانی مقابله کرده و به پیشگیری از سرطان کمک نماید. به دلیل همین خاصیت آنتی‌اکسیدانی، ویتامین A برای مو و به‌خصوص پوست اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا در پوست از پیری و آسیب بافتی جلوگیری می‌نماید و همچنین کمک می‌کند زخم‌ها سریع‌تر بهبود پیدا کنند.

بسیاری از ما خاصیت ویتامین D در سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های خود ایمنی را می‌دانیم؛ اما کمتر کسی از نقش مهم ویتامین A در سلامت سیستم ایمنی باخبر است. یکی از خواص ویتامین A، تقویت سیستم ایمنی از طریق تولید انواع سلول‌های ایمنی و همچنین آنتی بادی‌ها برای دفاع از بدن در برابر عفونت‌ها است.

عوارض کمبود ویتامین  A

خانم‌ها تا پیش از سن ۵۰ سالگی به روزانه ۷۰۰ میکروگرم ویتامین A و آقایان به ۹۰۰ میکروگرم ویتامین A نیاز دارند که این میزان در خانم‌های باردار و شیرده افزایش پیدا می‌کند. با این‌حال کشورهای پیشرفته ویتامین‌های مورد نیاز خود را از مواد غذایی دریافت می‌کنند؛ اما کشورهای فقیر، اغلب با کمبود ویتامین A دست و پنجه نرم کرده و کشورهای در حال توسعه نیز باید برای پیشگیری از کمبود ویتامین A تلاش کنند. با توجه به خواص ویتامین A که پیش از این گفته شد، می‌توانیم چند مورد از عوارض کمبود ویتامین A را متوجه شویم. به‌صورت کلی عوارض کمبود ویتامین A شامل موارد زیر است:

• شب کوری
• تاخیر در رشد کودکان
• خشکی پوست ناشی از هایپرکراتوز فولیکولار
• افزایش ابتلا به عفونت به‌خصوص عفونت ریه، گلو و شکم
• بی‌خوابی
• کوفتگی
• مشکلات باروری
• افزایش احتمال سرطان
• و…
  

  نشانه های کمبود ویتامین A

  1. خشکی پوست

  ویتامین آ در تشکیل و ترمیم سلول ­های پوستی اهمیت دارد. همچنین به التهاب ناشی از بعضی مشکلات پوستی کمک می­ کند. اگر ویتامین آ به اندازه­ ی کافی تامین نشود، اگزما و سایر مشکلات پوستی رخ می ­دهد. اگزما باعث خشکی، خارش و التهاب پوست می­ شود. براساس چند تحقیق بالینی، آلی­ترتینوئین (دارویی که فعالیت ویتامین آ را انجام می­ دهد) در درمان اگزما موثر است. در یک تحقیق که طی ۱۲ هفته انجام شد، افراد مبتلا به اگزما هر روز ۴۰-۱۰ میلی­گرم آلی­ترتینوئین مصرف کردند و علائم بیماری در آن­ ها تا ۵۳% کاهش یافت. یادتان باشد خشکی پوست دلایل مختلف دارد اما ممکن است دلیل بروز آن کمبود مزمن ویتامین آ باشد. خلاصه ویتامین آ در ترمیم پوست و درمان التهاب نقش مهمی ایفا می­ک ند. کمبود این ماده­ ی مغذی منجر به التهاب پوستی می­ شود.

  ۲٫ خشکی چشم

  اختلال چشم در بین شناخته ­شده ­ترین مشکلات ناشی از کمبود ویتامین آ قرار دارد. کمبود ویتامین آ در موارد حاد منجر به از دست دادن بینایی یا از بین رفتن قرنیه می­ شود که بارزترین علامت آن لکه ­های بیتو است. خشکی چشم، یا عدم توانایی تشکیل اشک، یکی از اولین علائم کمبود ویتامین آ است. کودکان در هند، آفریقا و جنوب شرقی آسیا که به اندازه­ ی کافی ویتامین آ دریافت نمی­ کنند، بیشتر در معرض خطر خشکی چشم قرار دارند. مصرف مکمل به بهبود این اختلال کمک می­ کند. براساس یک تحقیق، دوز بالای ویتامین آ باعث شد شیوع خشکی چشم در کودکان و نوزادانی که به مدت ۱۶ ماه از مکمل استفاده کردند تا ۶۳% کم­تر شود. خلاصه کمبود ویتامین آ می­ تواند منجر به خشکی چشم، نابینایی یا از بین رفتن قرنیه شود که به آن لکه­ های بیتو هم می­ گویند. یکی از اولین علائم کمبود ویتامین آ عدم تشکیل اشک است.

  ۳٫ شب ­کوری

  کمبود شدید ویتامین آ می ­تواند منجر به شب­ کوری شود. براساس چند تحقیق مشاهده ­ای، آمار شب ­کوری در کشورهای درحال توسعه بالاست. متخصصان بهداشت به ­دلیل همه ­گیری این مشکل برای بهبود وضعیت ویتامین آ در افرادی که در معرض خطر شب­کوری قرار دارند تلاش کرده­اند. در یک تحقیق، به زنان دچار شب­ کوری مکمل یا غذاهای حاوی ویتامین آ خورانده شد. در هردو مورد وضعیت بهبود یافت. بعد از گذشت ۶ هفته از درمان، سازگاری زنان با تاریکی تا ۵۰% افزایش یافت. خلاصه مصرف ویتامین آ به اندازه­ ی کافی برای حفظ سلامت چشم ضروری است. خشکی چشم و شب ­کوری در بین اولین علائم کمبود ویتامین آ قرار دارند.

  ۴٫ ناباروری 

  ویتامین آ نقش مهمی در تولید مثل زنان و مردان ایفا می ­کند و در رشد مناسب نوزاد نیز موثر است. اگر در آبستن شدن دچار مشکل هستید، کمبود ویتامین آ می­ تواند یکی از دلایل باشد. ممکن است کمبود ویتامین آ باعث ناباروری زنان و مردان شود. تحقیقات نشان می­ دهد موش ­های مونث دچار کمبود ویتامین آ برای باردار شدن با مشکل روبه ­رو می­ شوند و ممکن است جنین نارسایی مادرزادی داشته باشد. سایر تحقیقات حاکی از این است که مردان عقیم به دلیل بالا بودن میزان استرس اکسیداتیو در بدن بیشتر به آنتی ­اکسیدان نیاز دارند. ویتامین آ یکی از مواد مغذی است که در بدن نقش آنتی­اکسیدان را ایفا می­ کند. کمبود ویتامین آ به سقط جنین نیز مربوط است. در یک تحقیق، میزان مواد مغذی در خون زنانی که تجربه­ی چند سقط جنین داشتند مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج حاکی از این بود که میزان ویتامین آ در بدنشان پایین است. خلاصه زنان و مردانی که به اندازه­ ی کافی ویتامین آ دریافت نکنند دچار مشکل باروری خواهند شد. کمبود ویتامین آ در والدین منجر به سقط جنین یا نارسایی مادرزادی هم می­ شود.

  ۵٫ تاخیر در رشد

  رشد کودکانی که به اندازه ­ی کافی ویتامین آ دریافت نکنند به تاخیر می­ افتد. زیرا ویتامین آ برای رشد مناسب بدن انسان ضروری است. براساس چند تحقیق، مصرف مکمل­ های ویتامین آ (به ­تنهایی یا به همراه سایر مواد مغذی) به رشد بهتر کمک می­ کند. اکثر این تحقیقات روی کودکان کشورهای درحال توسعه انجام شد. درواقع، براساس یک تحقیق که روی بیش از هزار کودک در اندونزی انجام شد، کودکان دچار کمبود ویتامین آ که طی چهار ماه از مکمل ویتامین آ استفاده کردند، ۰٫۱۵ اینچ (۰٫۳۹ سانتی­متر) بیشتر از کودکانی که مسکن مصرف کردند رشد داشتند. با این حال، از مرور تحقیقات چنین برمی ­آید که مصرف مکمل همراه با سایر مواد مغذی بیشتر از مصرف آن به تنهایی روی رشد تاثیر دارد. به­ طور مثال، امتیاز رشد قد کودکان دچار تاخیر رشد در آفریقا که ویتامین و مواد معدنی متنوع دریافت کردند، نیم امتیاز بهتر از کودکانی بود که فقط از مکمل ویتامین آ استفاده کردند. خلاصه کمبود ویتامین آ می­ تواند منجر به تاخیر در رشد کودکان شود. استفاده از مکمل در کنار مصرف سایر مواد مغذی بیشتر از مصرف مکمل به تنهایی روی رشد تاثیر دارد.

  ۸٫ آکنه و جوش

  از آن­جایی که ویتامین آ در تشکیل پوست و مبارزه با التهاب نقش مهمی ایفا می­ کند، در پیشگیری یا درمان آکنه نیز موثر است. تحقیقات زیادی کمبود ویتامین آ را به تشکیل آکنه ربط داده ­اند. براساس یک تحقیق که روی ۲۰۰ بزرگسال انجام شد، میزان ویتامین آ در افراد دچار آکنه ۸۰ میکروگرم کم­تر از کسانی بود که این مشکل را نداشتند. خوردن و مصرف موضعی ویتامین آ به درمان آکنه کمک می­ کند. تحقیقات نشان می­ دهد کرم ­های حاوی ویتامین آ تعداد آکنه را تا ۵۰% کاهش می ­دهد. ایزوترتینوین یا آکوتان شناخته ­شده ­ترین کپسول ویتامین آ است. این دارو در درمان آکنه بسیار موثر عمل می­ کند اما ممکن است چند اثر جانبی شامل تغییر در خلق­وخو و نارسایی مادرزادی را به دنبال داشته باشد. خلاصه آکنه با کمبود ویتامین آ در ارتباط است. کپسول و کرم موضعی ویتامین آ در درمان آکنه موثرند اما ممکن است عوارض جانبی به دنبال داشته باشند.